نشست بررسی نسخه‌های خطی و چاپی شاهنامه در کتابخانه و موزه ملی ملک برگزار شد
دکتر جلال خالقی مطلق: امانت‌داری، مهم‌ترین آموزه‌ام از فردوسی در سالیان دراز شاهنامه‌پژوهی است
امانت‌داری، مهم‌ترین آموزه‌ای است که من در سالیان دراز پژوهش در حوزه شاهنامه، از فردوسی فراگرفته‌ام.
موقوفه آستان قدس رضوی، دکتر جلال خالقی مطلق در نشست بررسی نسخه‌های خطی و چاپی شاهنامه که روز شنبه 18 مهر 1394 خورشیدی برگزار شد، با بیان این مطلب افزود: فردوسی در سرایش شاهنامه، آنجا که ابیات شاهنامه دقیقی توسی را با رعایت امانت‌داری و یادآوری منبع، آن هم در روزگاری دور، می‌آورد، به من که سال‌ها است می‌کوشم از شاهنامه و فردوسی بیاموزم، امانت‌داری را یادآور می‌شود.
خالقی مطلق همچنین تاکید کرد: کارهایی که گذشتگان روی شاهنامه انجام داده‌اند، بسیار مرا در پژوهش‌هایم یاری کرده است. پژوهندگان این حوزه برای درک بهتر این اثر جاودانه باید از منابع و پژوهش‌های قدیم در زمینه شاهنامه‌پژوهی بهره بگیرند.
نشست بررسی نسخه‌های خطی و چاپی شاهنامه با مدیریت علمی دکتر جلال خالقی مطلق در دو بخش «سخنرانی‌ها» و «میزگرد علمی» در روز شنبه 18 مهر 1394 خورشیدی در کتابخانه و موزه ملی ملک با کوشش انتشارات همیشه و انتشارات مهرافروز برگزار شد. دکتر محمدجعفر یاحقی با موضوع «معرفی شاهنامه نسخه اولیاء سمیع»، دکتر فرید قاسملو با موضوع «شاهنامه رویکردی جدید: کلیاتی درباره اهمیت چاپ‌های سنگی شاهنامه در مطالعات شاهنامه»، دکتر فاطمه ماه‌وان با موضوع «چگونگی کارکرد نگاره‌های شاهنامه در تصحیح و متن‌شناسی» و نیز دکتر جلال خالقی مطلق با موضوع «دست‌نویس کتابخانه ملی ملک به تاریخ 600 قمری» در این برنامه سخنرانی کردند.
در این دو نشست، در دو بخش صبح و بعدازظهر به موضوعاتی مهم و اساسی درباره نسخه‌های خطی و چاپی به ترتیب زیر پرداخته شد؛
- 1-معرفی نسخه‌های چاپی شاهنامه از نظر محتوا، تعداد و تفاوت‌های داستان‌ها و ضبط‌ها با یکدیگر، ویژگی‌های چاپی نسخه، اعتبار و اهمیت نسخه، بررسی تصویرسازی.
- 2-نسخه‌های چاپی تصحیح شده مهم/ ماکان، فوللرس، مول، بروخیم، مسکو.
- 3-معرفی نسخه‌های چاپ سنگی مهم از جمله امیربهادر، احمدشاهی و اعتبارسنجی آن‌ها.
- 4-میزان تاثیر تصحیح‌های قبلی شاهنامه در تصحیح‌های بعدی آن.
- 5-معرفی نسخه‌های منحصربه‌فرد و ویژگی نسخه‌های چاپی موجود در کتابخانه‌های معتبر ایران مانند کتابخانه و موزه ملی ملک، کتابخانه ملی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
برگزارکنندگان نشست بررسی نسخه‌های خطی و چاپی شاهنامه، زمینه‌ای را فراهم آورده‌اند که در بخش میزگرد با مدیریت علمی دکتر جلال خالقی مطلق به موضوعات و پرسش‌های زیر، مطالب و پاسخ‌هایی ارایه شود؛
- 1-شاهنامه‌پژوهی اکنون در چه جایگاهی است و چه مسیری را باید طی کند؟
- 2-در پژوهش‌های نسخه‌شناسی تاکنون چه تعداد نسخه معتبر شناسایی شده و ویژگی هریک چیست؟
- 3-معرفی و نقد و بررسی درباره هریک از نسخه‌های خطی و چاپی شاهنامه.
- 4-معرفی نسخه‌های ویژه از شاهنامه (مثلا از نظر خط، تصویرها، کامل بودن داستان‌ها و اعتبار نسخه).
- 5-تصحیح تحت تاثیر چه رخدادی در جامعه شکل گرفته است؟
- 6-فاصله آخرین نسخه خطی شاهنامه و اولین نسخه چاپی آن چقدر است؟ آیا در زمانی که نسخه‌های چاپی تولید می‌شد، نسخه‌های خطی نیز کتابت می‌شد؟ به چه علت؟ و چه نتایجی از این تحقیق می‌توان به دست آورد؟
- 7-جایگاه چاپ‌های سنگی و قدیم شاهنامه در مطالعات شاهنامه‌پژوهی امروزه چیست؟
- 8-آیا مناسب است فضایی را برای پرداختن به چاپ‌های سنگی شاهنامه ایجاد کنیم؟
- 9-چرا ماکان، فوللرس، بورخیم اقدام به چاپ شاهنامه کردند؟ (از نظر جامعه‌شناسی، اهمیت زبان فارسی، جایگاه شاهنامه و ...).
- 10- صنعت چاپ در زمان گسترش نسخه‌های چاپی شاهنامه چه ویژگی‌هایی داشت؟
- 11- تصویر در نسخه‌های چاپی شاهنامه چه اهمیتی داشته و کدام شاهنامه مصور حائز اهمیت است؟
- 12- نسخه‌های چاپی شاهنامه از کدام نسخه‌های خطی استفاده کرده‌اند و آیا در آن‌ها نیز دست برده می‌شد و مثلا مصححانی داشت؟
- 13- کدام نسخه چاپی اعتبار بیش‌تری دارد و از چه نظر؟
- 14- آیا تحقیق درباره شاهنامه‌های چاپی می‌تواند کمکی به یافته‌های جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی در زمان خود کند؟
کتابخانه و موزه ملی ملک، نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران و یکی از شش کتابخانه بزرگ کشور در حوزه نسخه‌های خطی به شمار می‌آید که حاج حسین آقا ملک، بنیان‌گذار آن در سال 1316 خورشیدی بر آستان قدس رضوی وقف شده است. این گنجینه اکنون در محوطه تاریخی باغ ملی تهران به نشانی «میدان امام خمینی، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد» جای دارد.
منبع: malekmuseum.org
اوقات فراغت - خنده بازار